Terug naar overzicht

Engels bier, een uitdaging

januari 2012
Door: Jacques Bertens

BERTENS BLIK IN DE BROUWKETEL

 
Engels bier, een uitdaging
 
In het vorige clubblad heb ik laten zien dat het brouwen van een dubbel, tripel of witbier niet de sleutel is voor het winnen van prijzen bij Nederlandse wedstrijden voor hobbybrouwers. We moeten het zoeken in de richting van minder gebruikelijke biertypen.
Vaak wordt dan gekeken naar de Amerikaanse bieren. Ze hebben in Amerika veel verschillende biertypen. Diverse daarvan zijn afgeleid van oorspronkelijk Engelse en Duitse biertypen. Ze hebben er een eigen draai aan gegeven door het gebruik van Amerikaanse hopsoorten die een wezenlijk ander aroma hebben dan de traditionele Europese hopsoorten. Zelf ben ik in de loop der jaren een groot liefhebber geworden van Amerikaanse hop. Het fruitig citrusachige vind ik heel prettig.
 
Dichter bij huis, op slechts een paar uur rijden en varen van ons vandaan ligt een ander land met een heel eigen biercultuur: Engeland. Dit land is onderdeel van Groot-Brittannië dat bestaat uit Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland. Je bent er zo en dankzij de tunnel zijn de overtochten niet meer zo duur. Voor slechts € 58 boek je een retourticket met de auto en vier personen bij de Nordfolkline. Dat is maar € 14,50 per persoon!
 
Geschiedenis
Het is bekend dat in Engeland al bier wordt gebrouwen sinds de prehistorie. Door zijn geïsoleerde ligging is de ontwikkeling wat anders gelopen dan op het continent. Zo kent men nog steeds op het vat hergistend bier, terwijl dit in onze contreien niet meer bestaat (hobbybieren uitgezonderd natuurlijk).
Langer dan op het continent, werd er in Engeland gebrouwen met gruit. Vooral jeneverbes, moerasspirea en bijvoet waren populair. Het waren de Vlaamse/Nederlandse brouwers die hop zo rond 1400 introduceerden in Engeland. Zij staken het kanaal over en begonnen in Kent met de hopteelt. Nog steeds is Kent een bekende hopstreek. De oude hopeesten zijn zeer karakteristiek en sommige zijn omgebouwd tot vakantieverblijf.
Aanvankelijk moesten de Engelse brouwers niets hebben van hop. Er kwam zelfs een verbod op het brouwen van bier met zowel hop als kruiden.
Na verloop van tijd gingen ook de Engelsen hop waarderen en kwamen er typisch Engelse hopsoorten. De Engelse bieren werden zelfs gemiddeld bitterder dan de continentale bieren. Mogelijk werd dat ook veroorzaakt door de hoge accijns op bier. Onder invloed van die zeer hoge accijns verlaagden de brouwers het begin SG. Mogelijk heeft men dit gecompenseerd door meer hop te gebruiken.
 
Ten onrechte niet zo populair
Ondanks dat Engeland fysiek niet ver van Nederland is gelegen zien we hier weinig Engelse bieren. Bij veel bierliefhebbers heeft Engels bier de reputatie: slap lauw bier. Toch zijn de Engelse bieren in mijn ogen zeer interessant.
Het is verrassend dat bieren met een zo laag begin SG zo veel smaak hebben. De grote hoeveelheid hop speelt daarbij zeker een rol maar ook de typisch Engelse moutsoorten. Op de een of andere manier geven deze mouten veel meer smaak. Uiteraard hoor je met deze mouten op één temperatuur te maischen. Ergens tussen de 65 en 68 ºC gedurende 60 tot 90 minuten. 65 ºC voor een droger bier en 68 ºC voor een wat zoeter bier.
 
Biertypen
Hieronder geef ik een overzicht van Engelse biertypen. Op een paar van deze biertypen wil ik de komende tijd uitgebreider terugkomen met meer achtergrondinformatie en recepten. De meeste informatie die hierna volgt is overigens afkomstig van The Brewer’s Handbook van Ted Goldammer.
 
Barley Wine
Traditioneel was Barley Wine de naam die de Engelse brouwers gebruikten voor hun sterkste bier gebrouwen uit de eerste afloop. Na de eerste afloop werd het beslag gespoeld en verkreeg men meerdere bieren met een afnemend SG.
Barley wine is de rijkste en sterkste van de Engelse bieren, met een wijn-achtig alcoholgehalte. Ze hebben meestal een kleur variërend van brons tot donker bruin, maar er zijn ook enkele gouden versies. Ze zijn moutig, zwaar en vol en ze hebben heel veel fruitigheid die meestal in balans is met de hoge hopbitterheid die af kan nemen bij het ouder worden.
 
Bitter
Één van de belangrijkste biertypen in Engeland (dat meestal getapt wordt) wordt "bitter" of "best bitter" genoemd. De smaak is nogal vrij mild tot uitgesproken, met een gemiddelde of zelfs een laag alcoholgehalte. Het bier is meestal amber, vaak met een roodachtige tint, maar het kan ook goudkleurig zijn. De dominante smaak van dit bier is hopbitterheid, die wordt geaccentueerd door het lage SG. Het hoparoma is gemiddeld tot sterk. In tegenstelling tot mild en pale ale, moet een Bitter droog zijn. Sommige merken hebben een rijke romige schuimkraag, terwijl anderen minder koolzuurhoudend zijn. Ze lijken veel op pale ales. Traditioneel waren pale ales gebotteld, terwijl de bitters in vaten afgevuld werden. Tegenwoordig is deze scheiding niet meer in gebruik. Vandaag de dag zijn Bitters in drie sterktes beschikbaar: ordinary, special and extra special bitter (afgekort ESB). Pale Ales zijn meestal rond de ESB sterkte, sommige zijn net zo sterk als een special bitter.
 
Brown Ale
De oorsprong van Brown Ale ligt in het noordoosten van Engeland, in het bijzonder Newcastle-upon-Tyne, maar tegenwoordig worden deze bieren overal in Engeland gebrouwen. De over het algemeen bruine bieren zijn zoeter, hebben een vollere body, zijn meer roodbruin, en sterker dan Mild Ales. Esters met daarbij behorende fruitigheid zijn waarneembaar en het hoparoma en de -bitterheid zijn meestal aan de lage kant, maar kunnen ook sterker aanwezig zijn. Brown ales zijn minder bitter dan de Pale Ales, meestal zijn ze moutiger en hebben ze een hoger alcoholgehalte.
 
India Pale Ale
Indian Pale Ale (IPA) was van oudsher een zwaar gehopt bier met een hoog begin SG gebrouwen voor de export naar India. Tegenwoordig is Indian Pale Ale een zwaardere en sterker gehopte variant van Pale Ale. De Engelse IPA verschilt veel van de Amerikaanse versie. Hier kom ik in een nog te schrijven artikel op terug.
 
Mild Ale
Oorspronkelijk was Mild Ale een Londens biertype. Je vindt het tegenwoordig in de Midlands. Het is een vrij regionaal biertype. Zelf kan ik deze stijl heel erg waarderen. Een mild is zacht van smaak zonder laf te zijn. De speciale mout die voor dit biertype gebruikt wordt is daar zeker debet aan. Een Mild Ale is laagalcoholisch bier, heeft een donkere moutsmaak zonder dat er sprake is van enige gebrande smaak. De body is licht tot medium.
 
Old Ale
De naam van dit biertype is afgeleid van de bewaartijd voordat het gedronken wordt. Het bier laat men dus eerst verouderen. Old Ale bieren hebben meestal een volle body. De smaak is vaak wat portachtig zoetig met nootachtige en moutige toetsen. Het hoge begin SG in combinatie met Engelse gisten geeft deze bieren een fruitig karakter. Ook het verouderingsproces draagt daaraan bij. Ook de oxidatiesmaak is een gevolg van de veroudering. De kleur is meestal licht oranje tot zeer donker rood.
Old Ales zijn in feite zwaardere versies van Pale Ale. Over het algemeen zijn ze minder zwaar als een Barley Wine.
 
Pale Ale
In Burton-upon-Trent en Tadcaster werden de eerste Pale Ales gebrouwen. Veel Engelse bierliefhebbers zijn van oordeel dat deze bieren het beste vertegenwoordigen van wat het Engelse bierlandschap te bieden heeft. Een Pale Ale is brons- of koperkleurig, heeft een medium body, een matige moutigheid, is royaal gehopt en heeft een droge frisse smaak. Pale ale onderscheidt zich door zijn licht nootachtig en moutig karakter met fruitige boventonen (door Engelse gisten) gevolgd door een hopbitterheid die lang blijft hangen.
 
Porter
Porter was de belangrijkste bierstijl in Groot-Brittannië, vooral in Londen, tijdens de grootste periode van industriële en economische groei (1700-1900). Porter is een zwaar bier van uitgesproken bitterheid, rood-bruin tot zeer donker bruin van kleur. Het heeft meestal een matige body. Porters zijn enigszins vergelijkbaar met stouts. Ze zijn echter veel milder en zoeter van smaak. Ook het hopkarakter is wat minder uitgesproken. Ze hebben een duidelijke - maar niet ovendreven - fruitig karakter en een koffie-achtige smaak van gebrande mout. Engelse Porters worden onderverdeeld in "Robust" en "Brown.".
 
Scotch/Scottisch Ale
Engeland is beroemd om de bittere hopsmaak van de "bitters".Schotland (een ander deel van Groot Brittannië) is beroemd om zijn volle, moutige bieren. Scotch ales zijn zoet en zeer volmondig. Mout en geroosterde mout overheersen in de smaak. De vergistingsgraad is meestal laag. Ze zijn donker koper tot bruin van kleur. Ze hebben een moutiger aroma, donkere kleuren, en zijn voller en rokeriger van karakter dan de Engelse bieren. Bitterheid en hoppigheid zijn niet de overheersende factoren in de Schotse ales. In vergelijking met de Britse bitters zijn ze minder fruitig en zijn ze over het algemeen donkerder, zoeter en moutiger. Sommige Scotch Ales hebben een turf of rook karakter door het gebruik van mouten die boven een turfvuurtje geëest zijn.
Scotch ales zijn vaak bekend onder namen als "Scotch Light 60 /", "Heavy 70 /" en "Export 80 /." De zware Scotch ales zijn aangeduid met hogere waarden, variërend van 90 / - tot 160 /.
Aangenomen wordt dat de aanduiding /” te maken heeft met een oude methode van belastingheffing waarbij het belastingtarief was gebaseerd op de zwaarte van het bier. Naar mate een Scotch Ale zwaarder is heeft het een sterkere moutige smaak, donkere kleuren en rokerig karakter.
 
Summer Ale
De Engelse Summer Ale (er is ook een Amerikaanse versie) is blond tot goudkleurig. Het heeft een matige bitterheid en body. Vaak wordt er tot 25% tarwemout gebruikt en soms geroosterde tarwe waardoor het bier een biscuitachtige smaak kan krijgen. Door de lichte kleur en het gebruik van tarwe wordt het biertype wel eens vergeleken met een Kölsch. De hopgift kan bestaan uit Engelse, Amerikaanse of Duitse aromahop. Summer Ales hebben daardoor vaak een duidelijk hoparoma. Het hoparoma is wisselend in balans met de moutige smaak. Over het algemeen zijn deze bieren verfrissend en dorstlessend. Een fruitig estertje mag aanwezig zijn. Diacetyl (boterachtig) en dimethylsulfide (gekookte groente achtig) zijn niet gewenst. Bij een lage serveertemperatuur is tweeschijn mogelijk.
Zelf vond ik deze bieren een verrassing toen ik in 2010 voor de laatste keer in Engeland was. Daarvoor had ik deze bieren nog nooit gedronken.
 
Stouts
Stouts werden voor het eerst geproduceerd in het begin van de negentiende eeuw als zware Porters. Na een korte periode noemden de brouwers het nieuwe biertype niet meer een zware porter maar kwam de naam Stout in zwang.
Stouts zijn zeer donker, bijna zwart van kleur. Hun kleur is afkomstig van geroosterde mout en/of geroosterde gerst, donkere caramout en soms wat chocolademout. In vergelijking tot Porters zijn Stouts zwaarder qua begin SG, lager qua vergistingsgraad en hebben ze iets meer bitterheid. In de loop der jaren zijn er subtypen ontstaan Je hebt Imperial Stout, Milk/Sweet Stout (met lactose toevoeging) en Oatmeal Stouts.
 
Hoe verder
Aan de hand van de gegeven beschrijvingen zou je kunnen kijken welk biertype jou aanspreekt om vervolgens je verder te verdiepen in het biertype. Dat kan op verschillende manieren.

  • Allereerst kun je proberen of je de bieren kunt proeven. Bij bijvoorbeeld T-drinks in Tilburg, Mitra slijterij Van Bergen in Eindhoven, Burg Bieren in Ermelo, Bert’s Bierhuis in Utecht, Melgers in Haarlem of de Bierkoning in Amsterdam kun je goed terecht.

Dat kan ook door met de boot naar Engeland te gaan. Een nachtje slapen in een Bed & Breakfast in de buurt van een paar goede pubs en een bezoek aan een supermarkt of eventueel een brouwerij. Voor het vinden van goede pubs kan ik het boek The Good Beer Guide van Camra van harte aanbevelen.

  • Kijk op Wiki-Hobbybrouwen.nl bij de pagina met omschrijvingen van biertypen. Daar vind je de technische informatie van de hier besproken biertypen. Ook zijn er links naar recepten. Probeer een paar van deze recepten uit.
  • Koop een boekje dat specifiek over het biertype gaat. Koop dat bij voorkeur via de link naar Bol.com op de sites Hobbybrouwen.nl of Wiki-Hobbybrouwen.nl. Je steunt zo het Forum Hobbybrouwen.nl zonder dat het je extra geld kost. De boeken zijn uitgegeven door Brewers Publications en hebben als titels: Barley Wine, Brown Ale, Mild Ale, Pale Ale, Porter, Scotch Ale en Stout.

 
Veel succes!
 
Jacques Bertens

Terug naar overzicht