Terug naar overzicht

Excursie naar Chimay 30 april 2008

april 2008
Door: Huub Soemers

CHIMAY

Roerstokexcursie 30 april 2008

Vooruitlopend op de excursie die we komende Koninginnedag gaan maken wil ik met onderstaand stukje jullie alvast een beetje in de stemming brengen voor deze geweldige reis. Met behulp van o.a. het door Jef van den Steen geschreven boek “Trappist - het bier en de monniken” en een speurtocht op Internet heb ik geprobeerd een stukje van de mysterieuze sluier op te lichten die rond veel van de bierbrouwende kloosters hangt. Ik ben natuurlijk niet volledig en er blijven altijd zaken geheim. Dat moet natuurlijk zo blijven. In het verleden bezochten we met onze vereniging al een aantal Trappistenbrouwerijen. Zo waren we al twee keer te gast bij Westmalle en Orval, bezochten we ook Rochefort, Achel en “last but not least” de Koningshoeven in Berkel-Enschot. Binnenkort gaan we dus naar een van de meest commerciële Trappistenkloosters, n.l. dat van Chimay. Hopelijk is het mogelijk om in het lustrumjaar 2009 (als we het 25-jarig bestaan van onze vereniging gaan vieren) een bezoek te brengen aan de Trappistenbrouwerij van Westvleteren. Dan is de serie helemaal compleet!

Een stukje geschiedenis

Wat is nou eigenlijk Trappistenbier? Trappistenbier is een bier dat door Trappistenmonniken van de orde der Cisterciënzers binnen de muren van een klooster wordt gebrouwen. Verder moet een groot gedeelte van de winst naar een goed doel gaan. Commercieel is hier in het verleden al menigmaal onenigheid over ontstaan. Wie herinnert zich niet de klucht rond het “Trappistenkeurmerk” toen Bavaria de roerstok overnam bij de Koningshoeven in Berkel-Enschot. Een ding is zeker: Een Trappistenbier is een heel bijzonder bier! Het bier wordt slechts bij 7 verschillende kloosters in België en Nederland gebrouwen en wel in Orval, Chimay, Rochefort, Westmalle, Westvleteren, Achel en Berkel-Enschot. De naam Trappist verwijst naar de abdij La Trappe in Frankrijk. Tijdens de Franse revolutie trokken een aantal monniken van deze abdij richting de lage landen en stichtten hier een aantal nederzettingen, die later uitgroeide tot schitterende kloosters. De monniken hielden er vooral in het verleden een wel erg sobere levensstijl op na. Heel hard en langdurig werken, weinig slapen, eindeloos veel bidden, lacto vegetarisch eten, niet of nauwelijks praten en een leven volledig afgezonderd van de buitenwereld. Tegenwoordig is er binnen de muren van de kloosters wat meer mogelijk en hebben kranten en zelfs Internet hun intrede gedaan. De dag start voor de meeste monniken al om 4.00 uur! Na het opstaan volgen achtereenvolgens: de nachtwake, ontbijt, morgengebed met eucharistieviering, gezamenlijke geestelijke lezing en het voormiddaggebed. Hierna gaat men aan de arbeid. Om 12.00 uur start men met het middagprogramma dat met het middaggebed begint, hierna achtereenvolgens eten, middagrust en namiddaggebed. Tegen de klok van 3 uur gaat men weer aan het werk. Laat in de middag stopt men hier mee en geeft men zich over aan het avondgebed en meditatie. Na het eten wordt de dag afgesloten met wat vrij te besteden tijd en gaat men weer vroeg naar bed om de volgende dag deze cyclus weer te herhalen. Kortom een zeer regelmatig maar eentonig leven waar veel mensen tegenwoordig niet voor kiezen. Dat is dan ook een van de redenen dat de kloosters dreigen te verdwijnen.

De brouwerij van Chimay

In 1850 stichten een groep monniken van het nabij gelegen klooster van Westvleteren een priorij op een stuk onherbergzaam land op het ruige plateau van Scourmont. In het begin verbleven zij in een hoeve en pas later verrezen er ook een kerk en klooster. In 1871 werd het een volwaardige abdij. De abdij Notre-Dame de Scourmont. Al snel waren er plannen om zelf bier te gaan brouwen en in 1860 vloeide het eerste commerciële bier uit de toen nog koperen ketels. Het eerste brouwsel was een Duitse dubbelbock! Zowel de 1e als 2e wereldoorlog drukte sterk hun stempel op het klooster en vooral de brouwerij had erg te lijden door de Duitse bezetting. Als snel werd al het koper uit de brouwerij gehaald en kon er niet meer worden gebrouwen. Na de 2e wereldoorlog werd de draad weer opgepakt en werd onder leiding van Père Théodore hard gewerkt aan de wederopstanding van de brouwerij. Dankzij deze monnik en de Belgische brouwdeskundige professor Jean de Declerck, die les gaf op de universiteit van Leuven groeide de brouwerij uit tot wat deze nu is. Na hun dood werden Père Théodore en Jean Declerck op het kerkhof van het klooster begraven. De destijds geplaatste brouwinstallatie was zijn tijd ver vooruit en heeft met behulp van een paar tussentijdse aanpassingen tot 1989 haar diensten meer dan bewezen. In 1988 werd begonnen met het vervangen van de koperen ketels (125 hl) door RVS exemplaren van 250 hl. De oude brouwketel waar Père Théodore jarenlang bier mee brouwde staat nu als een soort eerbetoon en monument midden op een rotonde in Chimay opgesteld (Daar kan de gemeente Tilburg nog iets van leren met hun rijdend huis op de Hasseltse rotonde!). In 1996 was de verbouwing achter de rug en was de gehele brouwerij volledig gemoderniseerd. Tijdens de verbouwing werd er natuurlijk zoveel mogelijk door gebrouwen. In deze tijd werd vanwege de beperkte capaciteit in Chimay het brouwen van de tripel uitbesteed aan de monniken van de Koningshoeven te Berkel-Enschot. Tot oktober 1991 brouwde men in Berkel-Enschot 2 dagen in de week de “capsule blance”. Om het originele recept zoveel mogelijk te behouden brachten de tankwagens die het bier kwamen ophalen om het in België te bottelen, steeds brouwwater mee uit Chimay. Opvallend in de vernieuwde brouwerij zijn de RVS brouwketels maar ook het filterapparaat dat in 1988 de traditionele klaringskuip verving. Een uniek exemplaar omdat de fabrikant Wilms er maar eentje van heeft gemaakt en die staat dus bij Chimay. Ook het schoonmaken van de brouwketels en gistingstanks is gemoderniseerd, daarvoor zorgt een zogenaamd CIP-systeem. CIP staat hier natuurlijk voor: Cleaning In Place. Net zoals bij veel andere kloosterbrouwerijen zie je ook bij Chimay weinig tot geen monniken meer werken in de brouwerij. Hun plaats is overgenomen door burgers uit de omgeving. De moderne bottelarij en de kaasmakerij zijn gevestigd in het nabij gelegen plaatsje Baileux, gelegen aan de weg van het klooster naar de stad Chimay. Het klooster zelf ligt op 10 km afstand van deze stad.

De bieren van Chimay (De A.D.S. trilogie)

Net zoals de meeste andere Trappistenbrouwerijen heeft ook Chimay 3 verschillende bieren.

Chimay met rode capsule een dubbel met 7 % alcohol.

Chimay met witte capsule een tripel met 8% alcohol.

Chimay met blauwe capsule een donker bier met 9% alcohol

Zowel de rode als de blauwe capsule ontstonden kort na de 2e wereldoorlog en zagen in 1948 het levenslicht. De witte capsule werd in 1966 voor het eerst op de markt gebracht.

Voor het bier gebruikt men water uit eigen bron dat vanuit 45 meter diepte wordt opgepompt. Men brouwt in principe 2 brouwsel per dag maar kan eventueel ook een 3e brouwsel maken. Opvallend is dat men bij Chimay hopextract gebruikt i.p.v. hopbellen of pellets. Een voor de bitterheid en de andere voor het aroma. Voor zowel de rode als blauwe capsule gebruikt men ook een beetje Curaçao schillen. Opvallend is ook het gebruik van moutextract voor deze beide bieren. Voor de tripel gebruikt men naast mout ook dextrose en tarwemeel. Na het koken pompt men het wort naar de gistzaal waar het onder een temperatuur van 28 graden Celsius wordt vergist in 6 cilindrisch conische tanks (Apollo’s). De hoofdvergisting vindt plaats in amper 4 à 5 dagen. Hierna wordt het bier enige tijd koud en zeer kort gelagerd. Nadat het d.m.v. een centrifuge is gefilterd en voorzien is van verse gist en suiker voor de nagisting op fles, wordt het in tankwagens overgepompt en naar de bottelarij in het 5 km verderop gelegen Baileux vervoerd om daar op fles te worden afgevuld. Na een aantal weken te hebben nagegist in de warme kamers gaat het bier op weg naar de consument. Naast bovengenoemde bieren wordt er ook nog een z.g. refterbier gebrouwen, ook wel bekent onder de naam Chimay Dorée. Dit bier heeft een donkerbruin etiketje op de achterkant van het flesje en goudkleurige kroonkurk. Oorspronkelijk was dit bier enkel en alleen maar bedoeld voor consumptie binnen de muren van het klooster, maar de monniken gaan ook met hun (commerciële) tijd mee en vanaf 1998 wordt het bier met slechts 4,8% alcohol ook in de nabij gelegen Auberge du Poteuapré geschonken!

Chimay kaas

Bij Chimay denk je niet enkel alleen maar aan bier maar ook aan kaas. Ook dit product is tot ver over de landsgrenzen bekend om haar verfijnde smaak. De kaasmakerij is ouder dan de brouwerij. Ergens in 1857 werd er voorzichtig begonnen met het vervaardigen van boter en kwark dat gemaakt werd van de melk van hun eigen koeien. Later werd begonnen met het maken van kaas. In 1953 werd het kaasmaken uitbesteed aan een fabriek in de buurt van het klooster. Toen in 1979 de melkfabriek haar poorten sloot pikten de monniken hun oude passie weer op en begonnen zij met de bouw van een moderne kaasmakerij op een naburig bedrijventerrein. Eind 1982 ging hier de productie van start. Bij Chimay worden er maar liefst 4 verschillende kazen gemaakt:

Chimay Grand Classique

Halfharde, geperste kaas met een natuurlijke, ongekleurde korst vrij van kleurstoffen en licht gebloemd. Na een rijping van vier weken verzekeren de smeuïgheid en de heerlijke smaak van verse melk een kaas met een volle smaak.

Chimay Grand Cru

Deze kaas met natuurlijke korst wordt met gepasteuriseerde melk vervaardigd volgens een eeuwenoud recept. De rijptijd van zes weken bevestigt zijn persoonlijkheid met een zuivere en zachte smaak.

Oude Chimay

Fijnproevers waarderen het karakter van deze harde kaas met volle melk die minstens zes maanden in de rijpkelders blijft. De fruitige toetsen smaken lekker lang na.

Chimay met bier

De zeer persoonlijke bereiding en rijping maken deze kaas tot een exclusief product. De natuurlijke korst wordt gewassen met Chimay-Trappistenbier. Deze kaas streelt dan ook de neus en het gehemelte met een onvergelijkbare geur en smaak.

Een beetje in de stemming?

Hopelijk is jullie interesse gewekt en hebben jullie al een beetje een idee wat je in het klooster van Chimay staat te wachten. Voor degene die niet mee kunnen hoop ik dat ze d.m.v. bovenstaande artikel een idee hebben wat wij op Koninginnedag gaan aanschouwen. Wil je nog meer weten, kijk dan ook even op de website van Chimay: www.chimay.com of leen het boek van Jef van den Steen uit onze bibliotheek. Om helemaal in de sfeer te komen treffen jullie in dit clubblad ook de recepten aan van alle 3 de Chimay-bieren. Uiteraard niet de originele maar wel versies die akelig dicht in de buurt komen. Zeker die van de tripel. Ikzelf kan haast niet wachten tot we afreizen naar de Belgische Ardennen. In het clubblad van mei zal ongetwijfeld een sfeervol verslag verschijnen. Tot die tijd wil ik afsluiten met een uitspraak van Benedictus die ooit schreef:

“Dan zijn zij pas echte monniken, als zij van het werk van hun handen leven”.

Huub Soemers

 

Terug naar overzicht