Mijn eerste lustrum als hopkweker

Mijn eerste lustrum als hopkweker

Dit is het 5^e jaar dat ik hop kweek. Zoals het hoort steeds wat bij geleerd. In de sfeer van do’s en dont’s. Mogelijk dat mede thuisbrouwers nuttige tips uit mijn verslag kunnen halen. Begonnen met een handje vol bellen en drogen op het bakblik in de oven. Dit jaar negen verschillende soorten hop geoogst. Geplukt 15,7 kg natte hopbellen. Hiervan overgehouden 3,25 kg gedroogde hopbellen. Meer dan voldoende voor mij om een seizoen mee te kunnen brouwen.
 
Toegepaste opgedane kennis bij het kweken en oogsten van hop
De ingewonnen informatie bij het Hopmuseum Tettnang doorvoeren. De dit voorjaar gekochte Tettnanger en Hallertau Mittelfrüh bij Eickelmann Geisenfeld aangeplant en geoogst. In juli heb ik hopkwekerij Eickelmann in Geissenfeld bezocht en daar de dwerghop Gimmli gekocht en aan geplant naast de deur van mijn brouwerij “De Vogelkooi”. Hopplanten opkweken uit wortelstekken in containerpotten (16cm).
Hopplanten opkweken door stekken van plantentoppen. (5cm). Versneld drogen met droogtoren systeem van Veenmankisten. Persen van de gedroogde hopbellen (luchtvrij maken) met ontworpen perssysteem. Vacuüm sealen.
 
Mijn hop assortiment

 
Kweekplaatsen
De Target laat ik groeien tegen de zijgevel van het huis (op het zuid oosten) boven heb ik een beugel voor hanging baskets gemonteerd en onder een schroefoog. Een geplastificeerde ijzerdaad gespannen met daarom heen plastic bindtouw om de hop grip te geven bij het omhoog klimmen.
 
De regenafvoer tap ik af om de hopplanten aan voldoende water te helpen.
Voor de 8 andere soorten heb ik een hopveld bij boomkwekerij Beekers aan de Strijpenseweg Prinsenbeek in het buurtschap Verlorenhoek Polderzijde
 

 
  
 
Mijn dwerghop Gimmli heb ik naast de deur van mijn brouwerij “De Vogelkooi”een prominente plaats gegeven.
 
Kweekproces
De oudste hopplant is de Northern Brewer die ik in het voorjaar van 2006 van Piet Reniers uit Veldhoven heb gekregen. In de beginfase liet ik de hopplant klimmen langs bogen van kweektunnels die door tuinders gebruikt worden om tunnelkassen mee te bouwen. Vanaf 2009 heb ik klimpalen gemaakt van steigerpijpen. Aan de steigerpijp heb ik boven aan en op 1 meter van onder een kruisconstructie gelast. Aan de uiteinden van kruisconstructie zijn ogen gelast, hierdoor heb ik ijzerdraden gespannen. De steigerpijp gaat dan midden in de pot ong. 1 meter de grond in. Deze constructie heeft alle zomerstormen tot dusver door staan. De eerste opschot heb ik geoogst als hopscheuten en mijn vrouw heeft hier een speciaal gerecht van gemaakt.
 
Dit weg halen van de eerste scheuten heeft ook een doel. Als vanaf de eerste week van april de hopplant gaat groeien dan zal deze op de langste dag net boven zijn (5/6 meter). Dit heeft als effect dat de plant dan opzij scheuten gaat maken en de bloemen (bellen) mooi in de zon komen te hangen. Als de plant te snel groeit, vormt hij bovenin een pruik en verstikken veel bloemen bij gebrek aan voldoende licht.
Per plant heb ik maximaal 8 loten laten door groeien en naar de vier opgaande draden geleid. De resterende uitlopers steeds weggesnoeid. Met een beetje begeleiding zijn de hopplanten schitterend gegroeid en klommen fraai naar boven. Door het groeizame april weer schoten ze iets te ver door. Een enkele keer heb ik luis moeten bestrijden die zich voornamelijk op de jonge groeitoppen richtte. Een mengel van groene zeep met spiritus was voldoende om deze aanvallen af te slaan.
 
Verbeterpunten hopkweek 2011
Om de wortelstructuur van de hopplant tot zijn recht te laten komen heb ik ze uit de containers gehaald en een plantruimte geven van 1 m2. Ook ga ik bemesten. Ieder jaar extra compost geven door met een palenboor gemaakte gaten op te vullen met compost. Op advies van de hopboer uit Tettnang ga ik tijdens de groei wekelijks een kleine portie meststof geven.
 
 
      
Het eerste opschot geoogst als hopscheuten. De opkomende hop afgedekt met zwart plastic. Dit gaf een bevredigend resultaat maar de opbrengst blijft beperkt. Mooie resultaten met Saaz en Northern Brewer. Met het winnen van hopscheuten door gegaan tot 15 april.
Hierna de lengtegroei laten beginnen. Door het uitzonderlijke voorjaar, zomertemperaturen over dag en warme nachten, was de groei uitzonderlijk. De laatste week van mei bereikten de hopplanten de bovenkant van de klimpalen. Weer bleef de Challenger achter zoals vorig jaar. Ik heb een jong exemplaar bij geplant maar later kwam de Challenger weer op. De dit jaar aangeschafte planten Tettnanger en Hallertau Mittelfrüh, gekocht bij de Firma Eickelmann in Geisenfeld, maakten een goede start.
De hopplanten werden wekelijks bij gemest met kleine hoeveelheid DCM organische meststof voor groenten NPKMgO 6-8-12-2. Ondanks het droge, warme weer in het voorjaar geen of nauwelijks vergeling van de bladeren gehad. Dus de keuze om de wortels de vrije loop te geven was een verbetering.
 
Hopoogst
Zoals in het boek Heimbrauen fur Fortgeschritten beschreven is zagen bij mijn hopplanten de bellen er soortgelijk uit. In de doorsnede van enkele bellen was duidelijk de gele werkzame bitterstof lupiline te zien.
Zo moet met enige zorg het oogstmoment worden gekozen omdat de bellen zo snel mogelijk gedroogd moeten worden om de frisse groene kleur te behouden.
In 2009 was dat geen kunst om dat we een mooie, droge nazomer hadden.
In 2011 heb ik geoogst op 27 en 29 augustus en 2 september vanwege het onbestendige weer de goede momenten uit gezocht zodat de hopplanten winddroog waren.
Het bemesten is maar deels een succes gebleken. Vooral de Northern Brewer is gaan woekeren boven in de klimpaal en ook in de bellen ontstond veel bladgroei.
Dus volgend jaar 2012 geen bemesting tijdens de groei. Ik laat dan een loot, hooguit twee, opgroeien per klimdraad. De klimpalen moet ik steviger gaan maken door de buizen aan de steigerpijpen te vervangen door voldoende zware strips. De geplastificeerde binddraad en het kunststof bindtouw vervangen door nylondraad.
 

Verwerking van de hopbellen

Door de hoge luchtvochtigheid die eind augustus, begin september heerste was in vrijwel alle soorten een aanzet van schimmelvorming op de bellen te zien. Het was dus zaak de bellen zo droog mogelijk te oogsten en zo snel mogelijk te verwerken. Vooral het drogen bij 60 ⁰C deed de schimmel ogenschijnlijk verdwijnen. Ik heb de hopbloemen geplukt met zo kort mogelijke steel. De bellen vrij gemaakt van blaadjes en vervolgens gaan drogen. De plant zoveel mogelijk in stand gelaten zodat hij in het najaar nog reserves kan opbouwen.
 
Drogen
Professionele hopboeren brengen het vochtgehalte terug tot 13 % van het plukgewicht.
Met de vorig seizoen ontwikkelde methode gaan drogen. Een droogtoren van Veenmankisten met een ventilatorkachel ( 2000 watt) onder in en de buiten kant afgedekt met plasticfolie.
De warme lucht stijgt op door de geperforeerde bodem van de Veenmankisten. De temperatuur werd in de onderste kist ong. 60 ⁰C en in de volgende kisten liep de temperatuur terug tot ongeveer 30 ⁰C in de bovenste kist.
Als voorbeeld het drogen van de Target hop 3858 gram duurde 13 uur met de 2000 watt-stand van de ventilatorkachel. Ik droogde terug tot 846 gram droge bellen.
 
Door de kisten om het uur van volgorde te wisselen werden alle hopbellen even droog.
 
Hopoogst 2011
 

 
Totale hopoogst 15751 gram natte bellen  na drogen over 3248 gram gedroogde bellen.
 
Hop samen persen
Om de lucht tussen de gedroogde hopbellen uit te persen is een hopbellenpers ontwikkeld.
Geëxperimenteerd met het samenpersen (lucht vrijmaken) van de hop. Naar idee van Piet Oosterhaven en de vindingrijkheid van zwager Frans Mommersteeg een pers gebouwd.

1. Neem een plastic rioolbuis van 1 meter diameter b.v. 12 cm = inhoud 10 liter
2. Maak 2 houten / stalen schijven; 1 iets groter en 1 iets kleiner dan de buis
3. Doe er een draadstang door vast aan de kleine schijf en door de pijp
4. Vul de pijp met hop
5. Grote schijf met een moer erop.
6. En nu maar draaien met sleutel (draadstang kan tegengehouden worden door extra sleutel)
   7. Zodra voldoende aangedraaid, pijp eraf en een worstje over met de draadstang erin.
   8. Hopworst snijden in plakken van 100 gr.

 
 
          
 
Op de voorgrond de hoppers. Als basis is gebruikt trapezium draadstang spindel die in de bouw gebruikt worden om betonstortplaten op de goede afstand te houden. Met stempels uit kunststof schijven. Een robuuste pvc-pijp diameter 155mm en afstanddrukbuis met diameter 60mm.
 
De ingesealde hop
Vorig jaar was bij de ALDI een vacuümseal apparaat in de aanbieding (Seal a meal.) en na enig oefenen is de gedroogde hop vacuüm in geseald
     
 
Bezoek  Hoppecruyt
Eind augustus hebben we de Westhoek bezocht met de bedoeling een rondleiding te krijgen bij de hopboerderij van ’t Hoppecruyt. Helaas moet je je vooraf aanmelden. Wel werden we gastvrij te woord gestaan. De in Proven (gemeente Poperingen) gekweekte Kent Goldings en Challenger komen van herkomst uit Engeland, Kent. Het bemesten van hopplant zoals dat in het Tettnang gebied werd aanbevolen raadde Wouter Desmeyter tijdens de groei af. Wel een organische mestgift na de oogst werd door hem aanbevolen.
 
Resultaat van overbemesting
  
 
Door overbemesten gaan blaadjes groeien in de hopbellen.
 
Toepassen van zelf gekweekte hop
Met Target in blonde bieren en Northern Brewer in donkere abdijbieren heb ik bevredigende resultaten. Saaz heb ik in brouwsels Duvel gebruikt. Perle in Kölsch en Alt. Kent Goldings in Chouffe en Challenger in Karmeliet.Tettnanger in Weizen en Mittelfrüh in Bockbieren.
 
Opkweken van hop
Van alle soorten hop die ik in gebruik heb probeer ik steeds 3 overjarige planten voor geïnteresseerde hobbyisten op voorraad te hebben. Ik stek deze af van de moederplant door meestal wortelstek te nemen. Ik plant ze dan op in 14cm containerpotten.
Dit jaar experimenteer ik met het stekken van jonge groeitoppen
  
 
Verbeterpunten Dont’s en Do’s

• niet bemesten tijdens de groei.
• 1 of slechts 2 loten laten opgroeien per draad.
• Pas vanaf 3^e week  in april het opschot laten doorgaan.

Goed ging;

• Drogen met ventilatorkachel en Veenmankisten.
• Het samenpersen met de Piet Oosterhaven-pers.
• In sealen met nieuw aangeschaft folie (ALDI aanbieding).

 
Wim van den Kieboom
 
Literatuur

1 Bierbrauen, Hubert Hanghofen, blz. 17-21, ISBN 3-405-15626-2

2 Brew Ware, F.Lutzen, blz 45, 201-209, ISBN 0-88266-926-5
3 Designing Great Beers, Ray Daniels, blz 107-110, ISBN 0-937381-50-0
4 Technology Brewing and malting. Dr.H. Mangen, blz49-66 en 282, ISBN 3-921690-49-8.
5 Heimbrauen fur Fortgeschritten, Rudolph Hagen, blz 59-72, ISBN 3-418-00789-9.
 
Websites
www.hoppecruyt.be
www.west-vlaanderen.be
www.hopfenmuseum-tettnang.de
www.eickelmann.de
www.hopmuseum.be