Een tijdbesparende upgrade Een tijdje geleden heb ik een Robobrew (Brewzilla) all-in-one brouwsysteem gekocht. Deze is standaard uitgerust met een goede dompel(spiraal)koeler. Als je zo'n systeem hebt en je bent er tevreden over, dan hoef je dit artikel niet verder te lezen. Maar als jij je koeltijd wat korter wilt maken en minder water (milieu & kosten) wilt gebruiken, dan raad ik je zeker het gebruik van een platenkoeler aan. Ik zal hier niet in detail treden over wat een platenkoeler zo geweldig maakt, maar er zijn veel bronnen die kunnen uitleggen waarom dat zo is, zoals het verhaal dat je hier kunt vinden: https://byo.com/article/wort-chilling-2/.
Als je 19 liter batches bier brouwt is een kleine koeler met 20 platen voldoende. Maar wil je minder water gebruiken is een platenkoeler met meer platen een goede investering, zeker met het oog op de toekomst. Ons (drink)water zal enkel maar duurder worden! Hier in New England krijgen we in de winter erg koud water uit de kraan. Als ik mijn kraan helemaal opendraai, kan ik met mijn platenkoeler met 20 platen het wort terug koelen tot 21 °C en rechtstreeks in mijn gistingsvat pompen. In de zomer duurt het wat langer, dus dan recirculeer ik het nog niet genoeg gekoelde wort gewoon terug in mijn brouwketel ketel totdat de Blichmann thermometer aangeeft dat het wort op de juiste temperatuur is om direct de gist toe te kunnen voegen. Het gebruik van deze Blichman thermometer is optioneel, maar het maakt het koelproces een stuk eenvoudiger, omdat je in een oogopslag ziet hoe koud jouw wort precies is, dus geen giswerk meer! Het gebruik van camlock snelkoppelingen is naar mijn mening aan te bevelen. Zo kun je makkelijk alle onderdelen op je koeler en (eventuele) pomp rechtstreeks aansluiten. Nog beter zijn de zogenaamde Tri-clamp koppelingen (zie clubblad van De Roerstok maart 2021 blz.24). Om een optimale doorstroming te krijgen raad ik je aan om over te stappen op een silicone slang met (binnen)diameter van ½ duim (12 a 13 mm). Je krijgt hierdoor een veel beter debiet (volume/snelheid). Ik heb gekozen voor 2 mannelijke koppelings-helften (zogenaamde adaptors) aan de wortzijde van de koeler om een paar redenen. Hierdoor kun je de pomp aan beide kanten van de koeler aansluiten. Zo kun je de reinigingsvloeistof in beide richtingen laten recirculeren tijdens het schoonmaken. Wees wel voorzichtig, want dit betekent ook dat je het wort in de verkeerde richting kunt laten stromen en hierdoor niet erg efficiënt meer koelt. De beide vloeistoffen (koelwater en wort) moeten altijd tegen elkaars stromingsrichting stromen, vandaar de naam tegenstroomkoeler! Zorg er wel voor dat je de juiste soort (dikwandige) silicone slang (foodgrade) koopt. Dunwandige slang is minder geschikt voor hete vloeistoffen. Die zijn zo dun dat de slangen onmiddellijk zullen gaan knikken en de wortstroom zullen stoppen. Je moet er ook voor zorgen dat je een stevige slang gebruikt voor de waterzijde. Als je goedkope slang gebruikt die minder sterk is, kan de slang ook knikken of zelfs kapotgaan. Geloof mij maar, door schade en schande wijzer geworden! Ik gebruik nu een iets duurdere maar stevigere tuinslang. Het gebruik van (Gardena) snelkoppelingen aan de waterzijde van de platenkoeler is ook optioneel maar wel heel erg aan te bevelen.
Gereedschap en materialen om de koeler te kunnen aansluiten - Platenkoeler met wortzijdig ½ duim (buiten)schroefdraad en waterzijdig ¾ duims (buiten)schroefdraad. - 2 stuks mannelijke rvs camlock couplers ½-duims met slangenpilaar aansluiting. - 1 stuks rvs manlijke camlock adaptor ½ duims met slangpilaar aansluiting. - 2 stuks vrouwelijke camlock adaptors ½-duims (binnen) schroefdraad. - 2 stuks pvc-snelkoppelingen voor tuinslang met ¾-duims (binnen) schroefdraad (bv Gardena). - Een aantal meter dikwandige silicone slang (foodgrade). - Een aantal meter tuinslang ½ duims. - Een aantal rvs-slangenklemmen ½ duims of Tyraps. - Teflon tape. - Blichmann inline thermometer (is optioneel).
Let op! Voor het aansluiten van het koelwater op jouw drinkwaterkraan moet je zelf even kijken wat je precies nodig hebt. Dat geldt natuurlijk ook voor de aansluiting van je brouwketel. In mijn opstelling heeft de persleiding van mijn pomp een rvs ½ duim adopter als aansluiting.
1. Plaatkoeler in elkaar zetten Wikkel alle vier de schroefdraad nippels op de koeler met voldoende Teflon tape. Uiteraard met de schroefdraad-richting meedraaien! Ik adviseer niet minder dan acht wikkelingen om er zeker van te zijn dat je geen lekkages krijgt. Schroef vervolgens de mannelijke camlock-adaptors aan de wortzijde van de koeler en de tuinslang (Gardena) snelkoppelingen aan de waterzijde van de koeler. Gebruik een passende sleutel om ervoor te zorgen dat deze goed vastzitten. Voor het aanbrengen van de Gardena koppelingen kun je gerust wat minder teflon tape gebruiken, omdat anders de kans bestaat dat de koppelingen kapot scheuren.
2. Slangen Meet de lengte op van de silicone slangen van de brouwketel naar de koeler. Snijd deze slangen op de juiste lengte. Herhaal dit proces voor de uitgaande slangen van de koeler en terug in het systeem. Als je ervoor kiest om de Blichman inline thermometer te gebruiken, moet je de uitgaande slang in twee stukken snijden. Let er ook op dat deze slang lang genoeg is om zowel het wort in je systeem te recirculeren evenals je gistvat te bereiken. Beter een halve meter te lang, dan 10 centimeter te kort, moet je maar denken! Monteer nu alle vrouwelijke camlock-couplers op de juiste manier aan de silicone slangen (zie foto’s). Het andere uiteinde van de slang zal waarschijnlijk openblijven voor uitstroom naar het gistvat. Gebruik slangenklemmen of Tyraps (kabelbinders) om de slang goed vast te maken aan de slangpilaar van de camlock-couplers, anders bestaat de kans op lekkages.
3. Waterkant tuinslangen Meet eerst hoe lang je tuinslang moet zijn om de waterkraan en afvoer van het hete water te bereiken. Sluit vervolgens de slangen aan met behulp van de Gardena snelkoppelingen. Laat het hete water niet ongebruikt in het riool lopen, maar vang dit op in een grote emmer en gebruik dit b.v. om je brouwspullen mee te reinigen! Ook zou je het nog een keer kunnen gebruiken als maisch-water voor een eventuele 2e brouwsel die dag.
4. Testen en voorbereiden Voor je daadwerkelijk gaat brouwen zul je het systeem even moeten controleren op lekkages. Vul het gedeelte waar het wort doorstroomt (silicone slangen gedeelte) met wat warm water en zet je pomp aan. Controleer zo alle aansluiten op lekkages. Doe hetzelfde met je tuinslang gedeelte van het koelwater-gedeelte. Als er geen lekkages zijn, voeg dan wat schoonmaakmiddel toe aan je systeem en laat de pomp een tijdje draaien om er zeker van te zijn dat de slangen, koppelingen en de platenkoeler goed schoon zijn. Hierna kunt je eventueel wat vers water door de platenkoeler laten lopen om er zeker van te zijn dat er geen restjes schoonmaakmiddel in de koeler of slangen blijven zitten.
5. Brouwdag In dit artikel wordt beschreven hoe het wort met behulp van een hitte bestendige pomp door de platenkoeler wordt gepompt. Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om het wort door middel van hoogteverschil door de platenkoeler te laten stomen. Niet elke elektrische brouwketel heeft een pomp waarmee je kokend wort kunt verpompen! De BrewMonk pomp kan bv maar 80 graden Celsius verdragen! Begin de brouwdag altijd met het reinigen en ontsmetten van je platenkoeler! Gebruik hiervoor bij voorkeur wat Enzybrew en Starsan. Als je tijdens het brouwproces klaar bent om je systeem te gebruiken, sluit je alle slangen aan terwijl je nog aan het koken bent. Afhankelijk van het aantal platen (van de platenkoeler) dat je hebt gekozen zul je in het begin het wort misschien terug naar je kookketel moeten laten stromen. Zorg ervoor dat de slangen aan de koude kant in de tegenovergestelde richting stromen als de slangen aan de warme kant. Als je ze allebei in dezelfde richting laat lopen, krijg je heel weinig koelvermogen. Laat eerst minstens 10 minuten kokend wort door het systeem stromen om alles nog eens te ontsmetten. (Opmerking: Ik adviseer ten zeerste om een goed hopfilter of hopspin te gebruiken. Je wilt natuurlijk niet dat je pomp of je platenkoeler verstopt raakt met hopresten bij het brouwen van je dubbele New England IPA). Als je klaar bent om te beginnen met koelen, zet je gewoon je verwarmingselementen van je brouwketel uit en laat je de pomp draaien. Draai nu de kraan van je tuinslang helemaal open (je hebt toch gecontroleerd op lekken?) en kijk hoe de temperatuur daalt. Zodra je een uitlezing hebt op je inline thermometer die je bevalt (temperatuur van de gist), laat je het gekoelde wort in je gereedstaande (en ontsmette) gistingsvat lopen. Als je klaar bent, raad ik je aan een emmertje of kannetje in de buurt te houden om eventuele druppels wort op te vangen als je de slangen loskoppelt.
6. Reinigen Ontkoppel eerst de slangen aan de warme kant van de recirculatiepomp en gebruik een tuinslang om vers en vooral KOUD drinkwater door het systeem te laten lopen. Ik doe dit vanaf beide kanten, heen en weer, om zoveel mogelijk troep uit de koeler te verwijderen. Als het water eenmaal helder is en er geen hopdeeltjes of korrels meer uit de platenkoeler komen, dan sluit ik de hete slang weer aan op de recirculatiepomp. Dan stop ik al mijn verschillende brouwhulpstukken in mijn Robobrew brouwketel en vul hem bijna tot aan de bovenkant met koud water. Ik zet de verwarmingselementen aan en stel de temperatuur in op ongeveer 60 °C en voeg vervolgens een passende hoeveelheid reiniger toe (PBW of Enzybrew). Hierna zet ik de pomp aan en laat de reiniger gedurende ongeveer 15 minuten door de platenkoeler recirculeren. Dan verwissel ik de slangen door de twee vrouwelijke camlock-couplers op de platenkoeler te wisselen, zodat ik de stroomrichting door de platenkoeler kan omkeren, en laat de pomp nog ongeveer 5 minuten draaien. Dit zorgt ervoor dat de platenkoeler grondig gereinigd wordt en er geen verborgen verrassingen zijn als ik de volgende keer ga brouwen. Tenslotte laat ik de brouwketel leeglopen en spoel alles af. Daarna doe ik nog 3,8 liter zure ontsmettingsoplossing (Starsan) in de brouwketel en zet de pomp aan om de platenkoeler goed uit te spoelen. Mochten jullie je nog vragen hebben bezoek dan mijn website op www.echrisdenney.com
Bron: BYO Mei-Juni 2021 Geschreven door Chris Denny. Vertaald en bewerkt door Huub Soemers Goede hoop!
Door: Huub Soemers 
