Vergisting sturen en volgen De vergisting is het meest belangrijke onderdeel van het brouwproces. Dankzij het werk van miljarden gistcellen wordt het wort omgezet in bier. Ik vind het altijd verrassend dat hobbybrouwers heel veel aandacht hebben voor het brouwproces maar dat de vergisting enigszins verwaarloosd wordt. Het maischproces perfect te hebben uitgevoerd in een dure brouwautomaat waarna het wort in een plastic gistvat gegoten wordt. De vergisting wordt min of meer aan haar lot overgelaten. Gelukkig is daar een kentering in. Er zijn steeds meer hobbybrouwers die de gist vertroetelen door de vergisting temperatuur gestuurd te laten verlopen. En er zijn die de eenvoudige vergistingsemmer vervangen door een plastic cilinderconisch gistvat. Een enkeling heeft zelfs een rvs gistvat, we gaan vooruit. 😊
Temperatuurcontrole via je mobiel Zelf heb ik vrij recent een tweetal handige apparaatjes aangeschaft om de vergisting beter te kunnen sturen en volgen. De eerste is een Inkbird ITC-308 Wifi. Tot nu toe regelde ik de temperatuur van mijn vergistingskast met een STC-1000. De Inkbird ITC-308-Wifi is lekker compact en je hoeft niet zelf aan de slag voor de aansluiting van de koelkast en verwarming. Mijn oude STC-1000 zit in een vrij grote kast met stopcontacten voor koelkast en verwarming maar ook voor ventilatoren die gelijktijdig werken. Om te zorgen dat de ventilatoren nog steeds werken als er gekoeld of verwarmd wordt heb ik blokjes met 3 stopcontacten aangeschaft. Overigens werkte de STC-1000 op zich goed. Wel moest ik de regelaar regelmatig in de gaten houden. Zeker in de tijd dat ik nog gloeilampen gebruikte voor het verwarmen. Die hebben nu eenmaal een vrij beperkte levensduur. Wanneer de lamp stuk was daalde de temperatuur. Je moet dat in de gaten hebben. Met de Inkbird ITC-308-Wifi is dat allemaal voorbij. Op mijn smartphone kan ik de temperatuur controleren en bijsturen. Het mooie is dat dit apparaat een alarm geeft als de temperatuur onder of boven een ingestelde temperatuur uitkomt. In plaats van een gloeilamp gebruik ik nu een verwarmingslint voor het verwarmen van mijn vergistingskast. Mocht deze uitvallen waardoor de temperatuur daalt geeft de Inkbird een waarschuwingssignaal. Dat gebeurt ook als de temperatuur te hoog is geworden omdat de koelkast niet meer werkt. Met dit apparaat heb je dus veel meer controle over de vergistingstemperatuur.
Het apparaat moet toegevoegd worden aan je wifi-netwerk. Dat ging bij mij niet vlekkeloos. Pas na de router te hebben gereset lukte het. Daarna verliep de installatie vlotjes. Het is mogelijk meerdere ITC-308-Wifi met de bijbehorende app te beheren. De verschillende vergistingskasten geef je dan als een aparte ruimte een eigen naam in de app. Dat is heel handig. De apparaten kun je dan ook apart regelen.
De mogelijkheden om te zorgen dat de koelkast niet meteen begint te werken kort na het verwarmen zijn goed. Zo kun je een marge instellen waarbinnen de verwarming of koelkast niet aanslaat. En je kunt ook een aantal minuten instellen dat de koelkast niet mag aanslaan. Hierdoor wordt de compressor van je koelkast gespaard. Grappig is dat de kleur van het scherm verandert als de koelkast aanstaat. Het wordt dan blauw. Handig deze temperatuurcontroler.
Het volgen van de vergisting Op afstand regelen van de temperatuur is mooi maar het volgen van de vergisting terwijl deze bezig is, is nog mooier. Tegenwoordig zijn er heel veel mogelijkheden. Traditioneel kun je steeds monsters nemen van je bier en daarvan het SG bepalen. Dat kan met een hydrometer en met een refractometer. Bij het gebruik van een refractometer moet je er rekening mee houden dat je een omrekentool nodig hebt om het SG te bepalen. Nadeel van deze manier van het volgen van de vergisting is dat je gistvat steeds open moet met alle risico’s op infecties en oxidatie van het bier. Overigens hoeft het vat niet open als je een monsterkraantje hebt onderin je gistvat. Deze dient elke keer goed gedesinfecteerd te worden. Het beste is het als je een sanitair rvs kraantje hebt dat uit elkaar gehaald kan worden. Het is ook mogelijk zonder het nemen van monsters het SG van je bier te volgen. Je kunt daarvoor de weegmethode gebruiken, maar die is niet geschikt voor grotere hoeveelheden wort. Andere mogelijkheden zijn T-controle en Plato waterslot. Deze systemen kijken naar de hoeveelheid gevormd koolzuur en rekenen dat om naar het SG. Ook hierbij moet je vrij precies weten met hoeveel wort je begint.
Bij een elektronische hydrometer wordt net als bij de gewone hydrometer het SG via de opwaartse kracht van de vloeistof bepaald. Er zit in deze hydrometers elektronica die de hellingshoek in de gaten houden als de meter in het bier drijft. De meter is voorzien van een zendertje dat een bluetooth of een wifi signaal uitzendt. Het geheel zit in een plastic buis van PET voorzien van schroefdop. Een iSpindel kun je zelf in elkaar solderen maar is ook kant en klaar gesoldeerd te koop (niet iedereen is even handig met een soldeerbout). Bij iSpindel worden de metingen doorgezonden via een wifisignaal. Een Tilt is vergelijkbaar met een iSpindel. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bluetooth in plaats van wifi.
Sinds kort is er een nieuwe elektronische hydrometer: Brewbrain Float. Deze hydrometer heb ik aangeschaft. De meter bevalt goed ondanks een valse start. Elk kwartier wordt de SG-waarde en temperatuur doorgegeven. De eerste dagen kwamen die onregelmatig door. Door de aanschaf van een wifiboosterset via de stroomdraden in huis was dit probleem snel opgelost. Echter kort daarna ging de server waar de data van Float wordt opgeslagen plat. Tsja, als de gegevens niet verwerkt worden heb je aan de meter niet zo veel. Gelukkig was de storing van de server na een dag verholpen en sindsdien werkt het allemaal perfect. Het SG wordt heel erg precies bepaald tot twee cijfers achter de komma (bijvoorbeeld 1025,08). Ook de temperatuur wordt heel precies gemonitord en komt nagenoeg overeen met die van de Inkbird app. Mooi om te zien is dat het SG na de hoofdgisting weer een beetje stijgt door het vrijkomen van stoffen door autolyse. Ik heb dit al eerder gezien toen ik een vergisting zeer regelmatig volgde met een refractometer. De float bevestigt wat ik toen gezien heb.
Een nadeel van de Float is dat deze voorzien is van een schroefdeksel en dat onder de rand gist zich kan afzetten. Dit vereist een zorgvuldige verwijdering om latere infecties te voorkomen. Dat is wel een punt van aandacht. Uiteraard dien je te voorkomen dat er vloeistoffen in de Float kunnen stromen tijdens het reinigen en desinfecteren. Gelukkig kan het plastic tegen alcohol zodat een doekje gedrenkt in alcohol uitkomst kan bieden.
Door: Jacques Bertens 
