Legendarische bierverhalen

LEGENDARISCHE BIERVERHALEN

Als verzamelaar van bierboeken breid ik regelmatig mijn persoonlijke bierbibliotheek uit. Onlangs kocht ik het boekje “Legendarische bierverhalen” geschreven door Bert van Zuilekom en uitgegeven in oktober 2007.

Het boekje ziet er op het eerste oog prima uit. Handig zakformaat, grote letters. Heel geschikt om bijvoorbeeld in de trein te lezen. Eigenlijk kocht ik het boekje net iets te vroeg, een week later werd de Boekenweek gehouden en zou de aanschaf goed zijn voor een Boekenweekgeschenk. Een dag treinen voor maar € 12,50, dat is natuurlijk niet te veel.

Vol goede moed begon ik te lezen. De schrijfstijl is prettig. Veel korte zinnen. Dat leest snel. Samen met de grote letters, de kleine bladzijden, de ruime marges ben je zo door de 176 pagina’s van het boekje heen.

Dat ik er toch iets langer over gedaan heb komt door mijn verwondering over de vele fouten en onwaarheden die ik tegenkwam. Zonder de intentie te hebben om ook enigszins volledig te zijn geef ik hier een opsomming van een aantal omissies.

1. Er is een hoofdstukje over Willy Jansen en Toon van den Reek. Toon ken ik nu zo’n kleine 25 jaar. Zonder blikken of blozen, schrijft Van Zuilekom, dat Toon zijn werk bij Inbev liet schieten om samen met Willy Jansen de Arcense Bierbrouwerij te beginnen. Als Van Zuilekom zijn research een beetje beter had gedaan, had hij geweten dat de Arcense brouwerij gestart is omdat Inbev deze brouwerij wenste af te stoten. Samen met ontslagen werknemers van een Helmondse bottelarij huurden ze de brouwerij en begon Toon in Arcen te brouwen. De oprichter van De Roerstok, Steef van der Meijden voegde zich na een aantal jaren bij hem. Toon werkt er niet meer, maar Steef nog wel en hij is regelmatig te zien in een commercial van Hertog Jan.
2. Dat Van Zuilekom niets van het brouwproces afweet wordt wel heel duidelijk als je het volgende stukje op pagina 49 gelezen hebt.

“De dikkere, onopgeloste delen van het beslag vormen de bostel, die nog steeds aan de boeren wordt verkocht als veevoer. In de draf of bostel zit nog veel gist. Gist is goed voor het gestel. Het is rijk aan vitamine B en een goed middel tegen vermoeidheid, puistjes, haaruitval en rimpels. De farmaceutische industrie gebruikt bostel om er gistpillen voor zwangere vrouwen van te maken.”

1. Niet alleen bostel en gist worden door Van Zuilekom op een hoop gegooid. Hij is ook één van die Nederlanders voor wie elk bier een pilsje is. Zo schrijft hij naar aanleiding van het succes van het Nederlandse hondenbier dat Nederland er na Heineken en Grolsch plotseling een exportpilsje bij had.
2. De trappisten en hun bieren komen in het boekje op diverse plaatsen aan de orde. Het verhaaltje over de geschiedenis van de trappisten vind ik een samenraapsel van feiten in een niet chronologische volgorde.

Op pagina 80 laat Van Zuilekom merken dat hij niet bij de Achelse trappistenbrouwerij is geweest. Hij schrijft dat de brouwerij niet te bezoeken is. Iedereen die wel eens te plekke is geweest weet dat je vanuit het proeflokaal in de brouwerij kunt kijken. En die brouwerij is heel modern maar ook vrij klein zodat je alles snel gezien hebt.

Verder wordt op pagina 90 de indruk gewekt dat door trappistenbrouwerij De Koningshoeve het bier Witte Trappist al werd gebrouwen voor de overname door Bavaria. Dat is echter niet het geval.

1. In het hoofdstukje over Duvel (pagina 97) zie ik ook een aantal opmerkelijke zaken. Van Zuilekom heeft het over ‘nagisting op fles’. Degenen die website van Duvel bekeken hebben weten dat de juiste term is ‘hergisting op fles’.

Verder wordt beweerd dat Duvel drie gistingen ondergaat. Alweer zo’n misverstand die ik de laatste tijd wel meer zie. De hoofdgisting en de lagering of nagisting genoemd zijn geen twee verschillende gistingen. Het is gewoon één gisting met twee verschillende fases. De hergisting op de fles kun je wel zien als een nieuwe gisting. Hiervoor worden suikers toegevoegd en vaak ook verse gist.

Overigens schrijft Van Zuilekom dat bij Duvel een ‘beetje’ suiker wordt toegevoegd voor de hergisting. Volgens mij is er bijna geen ander bier ter wereld dat zoveel suiker gebruikt voor de hergisting.

Heel opvallend is het verhaal dat Duvel een gedeelte van het wort laat vergisten met een bepaalde gist en het andere gedeelte met een andere gist. Voor het bottelen zouden de twee bieren worden vermengd en voor de hergisting weer de oorspronkelijke gist (welke dat dan ook moge zijn) toegevoegd. Voor mij is dit onbekend. Neemt natuurlijk niet weg dat Van Zuilekom op dit punt misschien gelijk heeft. Wie weet.

1. Volgens Van Zuilekom zou gruit de vergisting bevorderen. Dat is niet het geval. De kruiden in het gruit remmen eerder de vergisting. Wel werd in de middeleeuwen wel eens gist door het gruit gemengd. Waarschijnlijk wordt daar naar verwezen.
2. Het spreekt voor zich dat in het boekje ook aandacht is voor de grote bierschrijver Michael Jackson. Terecht wordt opgemerkt dat Jacksons eerste boek The World Guide to Beer een standaardwerk is dat in verschillende talen is vertaald. “Daarnaast schreef hij talloze andere boeken over bier, waaronder Grote Belgische Bieren en De Spectrum Bieratlas.” En hier slaat Van Zuilekom weer de plank volkomen mis. De Spectrum Bieratlas is niets anders dan een vertaling van The World Guide to Beer!
3. Op pagina 116 demonstreert Van Zuilekom wederom dat hij van het brouwproces weinig kaas gegeten heeft.

“In principe is brouwen niets meer of minder dan het mengen en koken van een aantal basisingrediënten: gerstenmout met eventuele andere granen, hop, water (95%) en gist. Zo ontstaat bier en dat heet ‘brouwen’.”

Hmm, het is te hopen dat Van Zuilekom zo’n brouwsel niet gaat drinken…

1. Als journalist zijnde heeft de schrijver natuurlijk veel op met de Nederlandse taal. Geen wonder dat hij uitgebreid aandacht heeft voor spreekwoorden en gezegden die met bier te maken hebben. Veel van die gezegden hebben niet zo zeer iets te maken met bier als zodanig maar meer op het gebruik van drank in zijn algemeen, zoals ‘Een fles soldaat maken’ en ‘Glaasje op, laat je rijden’.

Heel verrast was ik door een gezegde: “Eigen bier smaakt het best”, te zien. Deze tekst was door mij verzonnen voor de achterkant van de sweaters van Hobbybrouwen.nl…

1. In het boekje kom je ook heel wat gebeurtenissen tegen die niets met bier van doen hebben. Zo is het voor mij een raadsel waarom de verwijdering van een schilderij van het Belgische koningspaar uit de raadszaal van de gemeente Morsel in het boekje opgenomen is.

Ook snap ik ook niet zo goed waarom Van Zuilekom het heeft over de voormalige burgemeester van Maastricht Gerd Leers. Volgens mij is Leers nog steeds burgemeester van Maastricht.

Tjonge wat een miskoop! Nog nooit ben ik een boekje over bier tegengekomen met zo veel missers en onjuiste informatie. Hierdoor is het boekje voor mij meteen legendarisch!

Voor degenen die een eigen oordeel over dit boekje willen vellen, de technische gegevens zijn:

Jacques Bertens