Op bezoek bij de thuisbrouwerij van Jacques Bertens

OP BEZOEK BIJ DE THUISBROUWERIJ VAN……

Jacques Bertens

Amateur?

De zon schijnt al is het nog wel aan de frisse kant, als ik Loon op Zand binnenrijd en aanleg bij het huis van Jacques Bertens. Voor iedereen die ook maar een heel klein beetje weet van de wereld van het amateur bierbrouwen is Jacques al lang geen onbekende meer. Eigenlijk is het raar dat zijn thuisbrouwerij nog niet echt in het clubblad is besproken want Jacques is al lid vanaf de oprichting van de Roerstok, ik kan het weten want ik was erbij. Een verdere introductie lijkt me dan ook niet aan de orde. Zijn ontwikkeling heeft in al die jaren niet stilgestaan, sterker nog, Jacques behoort al sinds jaar en dag tot de voorhoede van de vernieuwers in de amateur brouwwereld. Je vraagt je soms af of het woord amateur hier eigenlijk nog wel van toepassing is.

Vogel

De vogel die voor de redactie van het clubblad geen onbekende is, verwelkomt me luidkeels, hij heeft echter vandaag geen snipperdag. Die heeft hij wel zodra hij uit de kooi mag want zijn grote hobby is het versnipperen van allerlei papieren. Niet altijd tot genoegen van de eigenaars maar het blijft een leuk beestje als hij gezellig op je hoofd landt, maar nu even niet dus. De koffie staat klaar en we begeven ons naar het heilige der heiligen, de brouwerij die op zolder is gesitueerd. Tijdens een der redactievergaderingen had ik de brouwerij al eens vluchtig gezien maar nu is er tijd genoeg om alles eens goed te bekijken. En niet alleen dat want vandaag mag ik meebrouwen met Jacques.

Witbier

Jacques had me uitgenodigd om mee te doen met brouwen om zo het artikel over het bezoek aan de thuisbrouwerij weer nieuw leven in te blazen. Omdat vrijdag mijn vrije dag is, was dat geen enkel bezwaar, integendeel want van meedoen leer je meer dan van alleen kijken. De mout is al geschroot met behulp van de Maltmill, een walsenmolen, in dit geval voorzien van een motor want gemak dient de mens. Het recept van vandaag is een witbier met als variatie op het bekende thema een wat steviger hopsoort, twee zelfs, te weten Cascade en Amarillo. Al eerder had ik van Jacques een bier met deze hopsoorten mogen proeven en die waren bijzonder lekker. De hop heeft toch een grotere invloed op de smaak dan ik tevoren dacht, vooral de citrussmaak in sommige hopsoorten is opvallend (en lekker).

Stilstand is achteruitgang

Jacques heeft zoals al eerder vermeld constant vernieuwingen toegepast en nieuwe ontwikkelingen gevolgd. Hij doet regelmatig experimenten die de lezers van het blad natuurlijk allemaal kunnen lezen. Het is zelfs zo, dat hij na iedere keer dat hij brouwt een aanpassing bedenkt die het brouwproces verbetert en/of vergemakkelijkt. Dat kan iets groots zijn, zoals de aanschaf van een pomp die de maisch rondpompt, maar ook iets kleins als het vastzetten van een slang met een klem. Helaas vergat hij die heel even waarna een slang met het voorbijlopen even een eigen leven ging leiden. Gelukkig zonder desastreuze gevolgen maar het nut van de klem is direct bewezen. Jacques heeft zijn installatie in de loop der jaren steeds verder uitgebreid. Naast de al genoemde pomp die een hoop overgieten met de bijbehorende ongewenste zuurstofinslag voorkomt, is er de koelkast, gekocht via E-bay. Deze koelkast is voorzien van de bekende UT-100 (of de 200) thermostaat waarmee met behulp van een lamp zowel verwarmd als gekoeld kan worden. Op deze manier is de vergistingtemperatuur tot op de graad nauwkeurig te regelen. Een groot voordeel is dat op deze manier de vergisting veel beter te regelen is en ongewenste vorming van esthers goed te beperken is.

Zolder

Dat de brouwerij op zolder is geplaatst heeft als nadeel dat je wat meer trappen moet lopen maar Cruijff indachtig,”ieder nadeel hep se voordeel” en in dit geval betekent het dat Jacques op deze manier gelijk aan fitness kan doen. Hij is zelfs lid geworden van een fitness club om de conditie op peil te houden en dat helpt wel bij het af en toe met een vat de trap op en af sjouwen. Met het gesjouw valt het uiteindelijk ook wel weer mee want hij heeft een spoelbak gemonteerd zodat hij de waterafvoer gewoon ter plekke heeft. Daarnaast werkt de pomp heel goed en voorkomt een hoop gesjouw en tillen van vaten. Dat de pomp ook nog eens geruisloos werkt is mooi meegenomen. Niets wordt aan het toeval overgelaten, regelmatig wordt met de refractometer het soortelijk gewicht bepaald, het apparaat corrigeert zelf voor temperatuur. Het water wordt behandeld met zuur om de juiste zuurgraad te verkrijgen, in dit geval fosforzuur. Ook wordt een snufje Calciumchloride toegevoegd om een wat zoetere smaak te verkrijgen. Wel fijn is, dat het brouwen toch ook nog gewoon ouderwets handwerk is want de roerstok krijgt zeer regelmatig een zwier en is nog gewoon van hout.

Voorspoedig

Het brouwproces verloopt voorspoedig, natuurlijk gaat er wel eens een kleinigheidje mis maar dat is dan ook vaak te wijten aan menselijk falen. Jacques is de trotse eigenaar van een fraai cilinderconisch vat van RVS, de pomp brengt het gekoelde wort feilloos naar dit vat maar jammer genoeg staat de kraan open en klettert het kostelijke vocht in de koelkast. Door razendsnel ingrijpen blijft de schade beperkt maar het vat moet er even uit om de boel schoon te maken. Met behulp van een uit Amerika geïmporteerd schoonmaakmiddel (Starsan, Jacques heeft er al eens over verteld op de clubavond) is dat zo gepiept.

Het filteren loopt ook heel goed door de recent gefabriceerde hevelfilter. De basis is een koperen hevel maar omkleed met vlechtwerk uit slang die voor waterleiding e.d. wordt gebruikt. Een experiment met een filter van alleen deze slang is ook geprobeerd maar daardoor werd de filter te licht en bleef minder goed liggen. De combinatie van koperen buis en vlechtwerk is echter heel goed en het wort komt er na enig rondpompen door de tegenstroomkoeler kraakhelder uit. Voor het aansluiten van de diverse slangen op de pomp heb je wel enige studie nodig maar dan heb je ook wat.

Gist

Jacques is altijd te vinden voor een experiment en het vergisten van een brouwsel met meerdere gisten of onder verschillende condities is voor hem een uitdaging die hij regelmatig aangaat. Ook in dit geval gaat hij weer eens variëren om te ontdekken hoe de hoeveelheid gist die toegevoegd wordt het bier beïnvloedt. Een deel van het brouwsel wordt dan ook apart gehouden en ook leuk is dat ondergetekende een vaatje meekrijgt om zelf thuis te laten vergisten. Dat gebeurt nu nog onder minder gecontroleerde toestand (al beschik ik wel over een warmkast) maar dat gaat op termijn wel veranderen.

Velpon

Aan het eind van de dag dalen de brouwers de trap nog een keer af om een lekker zelfgebrouwen bier te gaan proeven. Een lekker volmoutig en toch niet te zwaar bier, gemaakt met Vienna mout, wordt met smaak geproefd. De brouwgast heeft ook een fles van zijn laatste brouwsel meegenomen maar dat blijkt hevig schrikken want een ongelofelijk smerige walm van Velpon stijgt op en het bier gaat dan ook snel richting gootsteen. Te hoge vergistingstemperatuur zal de oorzaak zijn. Gelukkig blijkt bij thuiskomst dat dit flesje niet exemplarisch is voor de hele brouw. Misschien komt het omdat ik het apart in de schuur had gezet, het betreft een nog heel jong bier van 10 dagen in de fles, en was het daar te warm. Hoe dan ook, ik neem me voor volgende keer een ander en hopelijk beter exemplaar mee te nemen voor Jacques.

Brouwzin

Het meebrouwen met een brouwer die zoveel weet van brouwen en zich steeds vernieuwt werkt heel inspirerend. De volgende dag al kijk ik op de site van Jacques en de diverse links naar adressen. Vooral het idee van de koelkast staat me aan en daar ga ik dan ook zeker naar op zoek. Het gebruik van de nieuwe hopsoorten is ook aantrekkelijk en de Amarillo is reeds onderweg. Rest mij om Jacques nogmaals heel hartelijk te danken want het was een heel leuke en ook heel leerzame dag.

Paul Langenberg