Brouwen in het klein

BROUWEN IN HET KLEIN
 
Goede ideeën voor een kleine ruimte
Het is een uitdaging om te brouwen in een stedelijke omgeving: kleine keukentjes, miniatuurfornuizen, oncontroleerbare kamertemperatuur en een tekort aan opslagruimte. Degenen die in een landelijke omgeving wonen hebben er geen idee van hoe goed ze het hebben. Garages, tuinen, kelders, kasten, een woonkamer van meer dan 45 m², daar kunnen mensen die in een grote stad wonen alleen maar van dromen. Helaas heb ik al een aantal mensen ontmoet die het brouwen hebben opgegeven toen ze verhuisden naar een grote stad. Vooral vanwege het feit dat ze niet konden bedenken hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen in hun nieuwe, beperkte ruimte. En ik ken verschillende bierliefhebbers die graag zouden gaan brouwen, maar ook niet weten hoe ze dat kunnen doen in hun beperkte ruimte, zonder hun huisgenoten gek te maken.
Ik heb geluk dat ik een gezamenlijke tuin heb (en tolerante buren), maar ik ga naar binnen als de temperatuur onder de 5 graden komt of als het regent en dat gebeurt hier nogal eens. Trouwens om telkens mijn brouwapparatuur twee trappen af en op te sjouwen iedere keer als ik wil brouwen valt niet mee. Dus is brouwen op mijn fornuis soms de beste manier en dan ben ik niet afhankelijk van het weer. Dus zal ik vertellen hoe je kunt brouwen in een klein appartement in de stad.
Mijn grootste aanpassing is de verandering van een gewone manier van brouwen in een Brew-in-a-bag (BIAB) systeem. Bij een BIAB systeem heb je alleen een brouwpan nodig. Dit bespaart ruimte, verkort de brouwtijd omdat je niet hoeft te spoelen en alles is gemakkelijker schoon te maken. Mijn tweede aanpassing is het terugbrengen van de hoeveelheid bier naar 11 liter.
 
11 liter BIAB
Een hoeveelheid bier brouwen van 11 liter volgens de BIAB methode is ongelooflijk handelbaar op mijn kleine fornuisje. Dit zijn de onderdelen van een 11 liter BIAB:
 
 

1. Zorg voor een brouwpan van 19-23 liter. Eentje van 23 liter is ideaal, maar eentje van 19 liter van roestvaststaal is ook goed. Dat is het voordeel van leven in een stedelijke omgeving. Grotere steden hebben meestal een winkel voor benodigdheden voor restaurants. Kijk goed rond, je kunt een pan van 23 liter vinden voor een vriendenprijsje. Als je minder brouwt kun je de brouwpan ook gebruiken om gewoon in te koken, grotere dingen kunnen meestal voor meerdere doeleinden gebruikt worden in een klein appartement.
2. Zoek een zak om in te brouwen. Ik heb gelukkig een naaimachine dus kan ik het zelf maken. Als je dat niet kunt dan zijn er genoeg naaisters die wat willen doen in ruil voor wat smakelijk bier. De zak moet groot genoeg zijn om je brouwpan te vullen, zodat het wort uit de zak kan en het graan erin blijft. Een trekkoord is ideaal, maar je hebt een koord nodig dat lang genoeg is om rondom je brouwpan te spannen. Ook heb je een vergiet nodig om te zorgen dat je brouwzak vrij blijft van de bodem van de pan.
3. Koop een elektrische dompelaar. Deze apparaten zijn ontworpen om water voor vee te verwarmen in plastic emmers. Daar weet ik niet zoveel van, maar ik kan je wel vertellen dat het in combinatie met het gasvlammetje van mijn fornuis erg snel mijn brouwwater opwarmt. En hoewel de gebruiksaanwijzing aangeeft dat het alleen geschikt is voor water heb ik in korte tijd mijn wort aan het koken. Dompelaars zijn geen speelgoed, dus lees de gebruiksaanwijzing goed. 

4. Je mout moet fijner worden geschroot dan normaal, dus vraag aan je leverancier om hier rekening mee te houden. Ik begin meestal met 15 liter brouwwater, waardoor je een dunnere maisch krijgt dan gewoonlijk. Verwarm je brouwwater tot de gewenste temperatuur, draai het gas uit en/of verwijder de dompelaar. Doe het vergiet in de pan en hang de brouwzak erin en zet hem aan de buitenkant vast en roer zachtjes zodat het mout goed gemengd wordt met het water. Controleer de temperatuur nog even, doe het deksel op de pan, wikkel de pan in handdoeken of een oude slaapzak en ga een half uurtje iets anders doen. Dan weer roeren, temperatuur controleren, eventueel nog wat bij verwarmen, weer inpakken en weer 40 minuten iets anders gaan doen. Na 70 minuten breng je het geheel op de afmaischtemperatuur van 78 °C en dan begint het.
5. Maak het koord aan de buitenkant los en til de brouwzak uit de pan. Doe het langzaam zodat het niet gaat klotsen. Ik ga meestal op een krukje staan zodat ik er beter bij kan, maar ik ben dan ook aan de kleine kant. Het volgende is een mogelijkheid, maar wel makkelijk. Ik zet een geperforeerde pizzapan, die iets groter is dan mijn brouwpan, boven op mijn brouwpan. De ring van een springvorm gaat daar boven op en de brouwzak met het mout gaat in de ring. Je kunt dit ook doen met een grotere vergiet. De brouwzak kan dan uitdruipen.
6. Als de brouwzak uitgedrupt is kan hij verwijderd worden en kan het vergiet van de bodem van je brouwpan gehaald worden. Je bent nu klaar om te gaan koken, want spoelen hoeft niet bij BIAB. Ga daarna verder als bij een normaal brouwsel. Let er in het begin wel op dat het wort niet overkookt.

 
Er zijn een paar nadelen. Een pan van 19 liter is niet groot genoeg voor de hoeveelheid mout om een high-gravitybier te maken. Je kunt misschien een deel-maisch maken, maar dat heb ik nog niet uitgeprobeerd. Je kunt natuurlijk ook suiker toevoegen. Je hebt waarschijnlijk ook een lager brouwzaalrendement dan bij de gewone brouwmethode. Hoewel, mijn rendement ligt rond de 75 procent en dikwijls nog hoger. Aan de andere kant is een van de voordelen van BIAB dat je een 100 procent tarwe- of roggebier kunt maken.
 
Vergisting en verder
We zijn klaar met het brouwgedeelte, nu de vergisting. Ik ben een groot voorstander van BetterBottle carboys (een vergistingsfles van speciaal PET-materiaal –FH). Ze zijn licht van gewicht en klein genoeg om ergens in een hoekje te zetten en je hoeft niet bang te zijn dat je ze per ongeluk kapot stoot. Ze hebben ook de goede maat om ze in een bottelemmer te zetten. Voeg water en wat ijs toe en je kunt op een makkelijke manier je vergistingstemperatuur controleren zonder je airconditioner aan te zetten in de zomer of je radiator uit te zetten in de winter. Het heeft wel wat meer aandacht nodig dan een speciale koelkast, maar het werkt wel.
 
Ik heb laatst mijn bankstel weggedaan om ruimte te maken voor mijn kegerator (koelkast met tapinstallatie). Ik heb gekozen voor een koelkast van ongeveer 140 liter die perfect past naast mijn nieuwe loveseat. Met een verhoogrand passen er nu drie vaatjes van 11 liter, een vaatje van 19 liter en een CO₂-tank. Ik heb nu ruimte om te zitten ingeleverd, maar de mogelijkheid om zelf bier te kunnen tappen is het waard.
 
Laten we het nu eens hebben over een belangrijk voordeel van het brouwen in een stedelijke omgeving: de beschikbaarheid van interessante ingrediënten. Er is een belangrijke variatie in beschikbare etenswaren in Mexicaanse, Poolse en Indiase gelegenheden in mijn omgeving. En er zijn nog meer mogelijkheden als ik een stukje verder rijd. Ik gebruik jaggery (ruwe suiker) en piloncillo (ongeraffineerde rietsuiker) in de meeste van mijn Belgische bieren en ook de variëteit aan kruiden en specerijen is onvoorstelbaar in sommige speciaalzaken met artikelen uit het Midden-Oosten. Ook de Chinese winkels en markten hebben een grote variatie aan groente, fruit en heerlijke honing. Ik let altijd op ongewone en interessante ingrediënten om mee te brouwen. Ik maak ook dikwijls andere soorten vergiste dranken. Het maken van een hoeveelheid van 5 liter mead, lacto-gefermenteerde gemberales en groentewijn geven veel plezier, zijn lekker en nemen niet veel plaats in. Er zijn heel veel vergiste dranken in de wereld!
 
Op het web zijn geweldige bronnen te vinden over de BIAB-methode, over het bouwen van kleine kegerators en draagbare tapinstallaties.
Brew in a bag (BIAB)
www.thebrewingnetwork.com/forum/viewtopic.php?f=2&t=4650
www.biabrewer.info/
 
Draagbare tapinstallatie
www.homebrewing.com/articles/beer-dispensing-cooler.php
http://northernbrewer.com/viewtopic.php?f=3&t=34054
 
Kegerator
http://forum.northernbrewer.com/viewtopic.php?t=14079
 
Recepten en technieken van andere vergiste dranken kun je er ook vinden. Ik kan je het boek Radical Brewing van Randy Mosher van harte aanbevelen ter inspiratie van ongewone brouwingrediënten.
Met een paar aanpassingen kun je ook brouwen in een klein appartement. 
 
Mary Izett
 
Bron: Zymurgy, januari/februari 2012 vertaald en bewerkt door Frits Haen