|
HET OP DE JUISTE MANIER VULLEN VAN EEN FUST OP GEWICHT MET BOVENGISTEND BIER.
Dikwijls wordt op een fust ongeveer 2 -5 gram suiker per liter toegevoegd voor de nagisting van het bier. Niemand kan me vertellen hoe deze hoeveelheid suiker tot stand is gekomen. Ik heb daarover na zitten denken, om er achter te komen waar deze hoeveelheid suiker op gebaseerd is. Ik denk dat het voor velen een gok is in de hoop dat bij het begin van het tappen zo min mogelijk schuim uit de tapkraan komt in plaats van bier. Raar is natuurlijk ook, dat je op een flesje ongeveer 8 gram/ltr. suiker toevoegt en in een fustje 2 – 5 gram/ltr. Ook wordt verteld dat er smaakverschil is tussen bier uit een flesje en bier uit een fust.
Eerst wil ik nog een stukje informatie meegeven wat betreft de vulhoogte van het bierflesje. Onder op de rand van het flesje staat een gegeven waarvan velen niet op de hoogte zijn. We lezen hier (zie foto) 330 ml - 47 mm. Wat betekent dit? Als eerste geeft het de hoeveelheid bier aan dat er in het flesje moet zitten (330 ml). Als tweede wordt aangegeven wat de vulhoogte van het bier vanaf de bovenzijde van het flesje moet zijn . Dit zegt niet dat dit de 330 ml is. Ik heb precies 330ml in het flesje gedaan. De vulhoogte bleek te liggen op precies 50 mm vanaf de boven zijde van het flesje. Hieruit blijkt dus dat de minimale vulhoogte hoger ligt dan de werkelijke hoogte vermeld op het flesje. De brouwer doet dus altijd iets meer in het flesje dan de 330 ml. zodat er nooit te weinig bier in het flesje zit.
Wat heb ik gedaan.
Ik heb het bierflesje genomen met een vulvolume van 330 ml. De z.g. langnek, die tegenwoordig veel gebruikt wordt in vele brouwerijen. Ook sommige leden van de club gebruiken hetzelfde flesje. Normaal gesproken voegen we dan suiker toe voor nagisting op de fles.
In de meeste gevallen ligt de hoeveelheid suiker die we toevoegen tussen 6 -8 gram per liter.
We gaan nu verder met het vullen van de fust, In dit geval een fust van 10 liter.
Ik wilde weten wat de verhouding was tussen de hoeveelheid bier en de vrije ruimte boven het bier. Allereerst heb ik het totaalvolume van het flesje gemeten. De inhoud van het flesje was precies 350 cc. Als we nu de hoeveelheid bier 330 ml. ( 330 cc.) hier van af trekken houden we 20 cc over voor de vrije ruimte. Delen we nu deze 20 cc. op het totaal volume van de fles, dan hebben we de verhouding tussen de vrije ruimte en het bier. (350 cc. : 20 cc. = 17,5). De vrije ruimte verhoudt zich dan als een deel lucht en 16,5 delen bier. 1 deel lucht is 20cc en 16,5 delen van 20 cc is 330 cc bier. In totaal dus 350 cc. De inhoud van het flesje. Om dit verhoudingsgetal draait nu alles. We gaan nu deze verhouding toepassen op het fust. Dit houdt in dat de vrije ruimte en de hoeveelheid bier in verhouding moet staan met het flesje. De suikertoevoeging is dan hetzelfde als bij het flesje.
Alles wat ik nu wil vertellen gaat over een fustje waarbij de tapstang is verwijderd.
De inhoud (liter) die wordt aangegeven op het fust is gemeten tot de onderkant van de schroefdraad van de hals waarin de tapstang wordt geschroefd. Dat het bier in het fust tot deze rand is gevuld, komt, omdat het bier al is gecarboniseerd en geen nagisting behoeft ; een vrije ruimte is dan ook niet van toepassing. De inhoud van het fust is dus precies 10 liter. Als we alles goed willen doen, dan zal in een fustje van 10 liter. een vrije ruimte moeten zijn voor deze nagisting. De inhoud van het fustje met bier is dan altijd minder dan de totale inhoud van het fust.
Hoe berekenen we de hoeveelheid bier en de vrije ruimte boven het bier.
Als we nu het SG van het gebrouwen bier meten (eind SG) dan komen we b.v. op een SG van 1012. Dit getal moeten we vertalen als een SG van 1,012. We ronden dit getal af op SG = 1. Water heeft ook een SG van 1. Dit houdt in dat 1tr water 1 kg weegt. 1 liter bier weegt dus ook 1kg., omdat het SG precies het zelfde is.
Hier draait nu alles om bij het vullen van het fust met bier.
We rekenen nu niet het aantal liters van het bier maar het gewicht. Ik ga nu rekenen met het gegeven van ons bierflesje. Stel, ik heb een fust van 10 liter (10 kg) Dit is gelijk aan 10000 cc. Als ik nu 10000 deel door 17.5 dan komen ik uit op 571,43 cc. vrije ruimte boven het bier.
10000 gram minus 571 gram (afgerond) is 94285 gram bier. Dit is 94285 gram en afgerond op 9,4 kg bier. Het fust van 10 liter weegt (zonder tapstang) 3,44 kg. Het gewicht van het bier is 9,4 kg.
Het vullen van het fust
Bij een normale weegschaal zonder tarra stand:
Weeg het lege fust in kg. (zonder tapstang) 3,4 kg. en tel daarbij op het gewicht van het bier
(9,4 kg.). Deze twee waarden hebben een totaal gewicht van 9,4 kg + 3,4 kg = 12,8 kg.
Dit is dus het totaal gewicht van het bier en het fust.
Met een tarrastand:
We plaatsen het lege fust (zonder tapstang) op bv. een personenweegschaal en drukken op knop tarra. De weegschaal staat nu weer op nul. Nu gaan we bottelen tot een gewicht van 9,4 kg. De verhouding lucht en het bier is nu het zelfde als bij het flesje. De toevoeging van de hoeveelheid suiker/liter is dus ook gelijk. In dit geval 6 tot 8 gram suiker per liter. Ik denk dus dat de toevoeging van de suiker zoals het nu gebeurt een beetjes natte vinger werk is. En dit komt omdat ik steeds verschillende waarden over de toevoeging van de suiker hoor wanneer hier vragen worden gesteld in het vragenhalfuurtje. Als het fust te hoog wordt gevuld en de vrije ruimte kleiner wordt, wordt de druk verhoogd in het fust en dat heeft invloed op de vergisting en de overmatige schuimvorming bij het aansluiten van het fustje aan je biertap. Het zou nu zelfs mogelijk kunnen zijn dat er geen smaakverschil is tussen het bier in het fust en het bier in het flesje.
Let op!
Wanneer je nu een ander model flesje gebruikt is het raadzaam deze berekening opnieuw uit te voeren om de gegevens van je eigen flesje over te brengen op je fustje. Het vele schuim dat vrijkomt bij het aansluiten op je tap zal nu ook veel minder zijn. Vergelijk het maar met een regulier fustje bier of wanneer je een flesje bier opent. Denk eraan dat bij het sluiten van je fustje met de tapstang alles goed ontsmet is.
Nog een tip: los je bottelsuiker op in wat bier of water en voeg het, goed gemengd, aan het bier toe voor je de 9,4 kg in de fust hevelt.
Voorbereiding van het fust.
5 liter fust gebruikt bij ons in de vereniging. Welke koppeling gebruiken wij, (zie afbeelding). Hiervoor is een speciale sleutel gemaakt voor het monteren en demonteren van de tapstang. Deze sleutel is niet nodig omdat we de tapstang kunnen demonteren als monteren met de tapkop.
Let op!
We moeten eerst het fust ontluchten. Plaats de tapkop, met op de bierzijde de afgesloten kraan van de bierleiding. Leg het fust plat op zijn zij. Het restantje bier zakt naar beneden en de tapstang is nu leeg. Draai nu de kraan van de bierleiding open zodat alleen het restant koolzuur onder druk kan ontsnappen. Ontkoppel de tapkop en draai de tapkop linksom, zodat de tapstang loskomt. Bij montage van de tapstang de rubber ring controleren op beschadigingen, en anders vervangen door een nieuwe ring, om lekkage te voorkomen. De rubber ring wordt op de tapstang gemonteerd en niet in het fust gelegd omdat dan de rubber ring wordt beschadigd. Montage van de tapstang geschied in omgekeerde volgorde. Dus de tapkop rechtsom draaien.
De navergisting van het bier controleren op het fust d.m.v. een drukmeter.
We monteren een drukmeter op de bierzijde van de tapkop, (zie afbeelding) en draaien de koolzuurkraan dicht en plaatsen de tapkop op de fust. Je hoeft onder de drukmeter geen kraan te plaatsen. We kunnen nu de navergisting controleren zoals we dat ook met het bierflesje doen. Veel succes met het vullen van je fustje met bier, en dat je er nu zonder problemen van mag genieten.
Henri Raaijmakers. |
Door: Henri Raaijmakers 
